ارزیابی پتانسیل آللوپاتی(دگرآسیبی)برخی از ژنوتیپ های گلرنگ زراع

این پژوهش به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی بقایای اندام هوایی ژنوتیپ های مختلف گلرنگ زراعی، در فاصله زمانی شهریور ماه 1392الی تیرماه 1393 به صورت سه آزمایش جداگانه در آزمایشگاه های گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام گرفت. آزمایش اول به منظور بررسی تاثیر آبیاری معمول و تنش خشکی بر پتانسیل آللوپاتی ژنوتیپ های گلرنگ و آزمایش دوم به منظور بررسی تاثیر آللوپاتی بقایای اندام هوایی چهار ژنوتیپ حاصل از غربال ژنوتیپ ها در آزمایش اول، بر رشد گیاهچه گیاهان زراعی کنجد، گندم، گلرنگ و علف های هرز جو وحشی و تاج خروس به روش ساندویچ، انجام شد. بدین صورت که مقدار معینی از بقایای گیاهی ژنوتیپ های دهنده مورد مطالعه به صورت لایه ای در پتری دیش پهن شدند. سپس مقدار 5 میلی لیتر از محیط کشت آگار (5/0 درصد و فاقد مواد غذایی) بر روی آن ها قرار گرفت و پس از سفت شدن این لایه، لایه دوم به همان مقدار بر روی آن قرار گرفت. در انتها بذور گیاه گیرنده بر روی محیط کشت قرار گرفته، درب پتری دیش ها پلمپ شده و در شرایط مشخصی از نظر دما و روشنایی قرار گرفتند. آزمایش سوم به صورت کشت گلدانی و در محیط خاک با هدف بررسی تاثیر آللوپاتی نوع بقایا (اندام هوایی و اندام زیرزمینی) چهار ژنوتیپ گلرنگ زراعی تولید شده در شرایط آبیاری معمول و تنش خشکی انجام گرفت. در آزمایش اول مشخص شد که تنش خشکی، پتانسیل آللوپاتی بقایا را افزایش داد. در میان ژنوتیپ های کشت شده تحت شرایط تنش خشکی، کمترین قدرت بازدارندگی بر طول ریشه چه توسط ژنوتیپ های استرالیایی (pi 262424) و کرمانی (ctnir9)، کمترین تاثیر بازدارندگی بر طول ساقه چه توسط ژنوتیپ کرمانی، کمترین قدرت بازدارندگی بر وزن تر گیاهچه توسط ژنوتیپ های کرمانی، استرالیایی، ایرانی(مرند)، بنگلادش (pi 401470)،سوریه (pi 386173) و یونانی (pi 254976) و کمترین تاثیر بازدارندگی بر درصد جوانه زنی توسط ژنوتیپ های استرالیایی، کرمانی و یونانی مشاهده گردید. ژنوتیپ های خراسانی (khorasan330) و مصری (pi 657800) بیشترین قدرت بازدارندگی را بر طول ریشه چه داشتند و ژنوتیپ قبرس (pi 532619) برای صفت وزن تر گیاهچه و درصد جوانه زنی، بیشترین قدرت بازدارندگی را از خود نشان دادند. همچنین از بین ژنوتیپ های کشت شده در شرایط آبیاری معمول، ژنوتیپ های خراسانی و مصری دارای بیشترین قدرت بازدارندگی و ژنوتیپ های استرالیایی و کرمانی کمترین قدرت بازدارندگی بودند. نتایج آزمایش دوم موید نتایج آزمایش اول بود. همچنین در این آزمایش مشخص شد که هر چه اندازه بذر گیاهان کوچکتر باشد، گیاهچه های هدف حساسیت بیشتری نسبت به آللوپاتی بقایا از خود نشان می دهند. بر این اساس در بین گیاهان هدف، علف هرز تاج خروس بیشترین و گلرنگ زراعی کمترین حساسیت را به بقایای ژنوتیپ های گلرنگ از خود نشان دادند. طول ریشه چه در مقایسه با سایر قسمت های گیاهچه تربچه، حساسیت بیشتری به مواد آللوکمیکال دارند. نتایج حاصل از کشت گلدانی نشان داد که بقایای ریشه ژنوتیپ های گلرنگ، بیشترین فعالیت آللوپاتی را از خود نشان دادند. کاربرد بقایای ژنوتیپ های گلرنگ در خاک سبب کاهش ارتفاع گیاهچه، وزن تر و درصد جوانه زنی گیاه تربچه شده است که در این میان، بقایای ژنوتیپ های کشت شده تحت شرایط خشکی، توان آللوپاتی بیشتری داشتند.. همچنین نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در گیاه وقتی در معرض آللوکمیکال ها قرار گرفتند، تغییر می کنند بطوریکه هر چه فعالیت آللوپاتی بقایا بیشتر بود، میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در گیاه بیشتر شد. لذا در گیاهچه های رشد یافته در حضور بقایای ریشه ژنوتیپ های گلرنگ کشت شده تحت شرایط تنش خشکی، بیشترین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت مشاهده شد.